“Εδώ 'ναι ο πόλεμος γιορτή και το τουφέκι γλέντι...”

Κάνδανος, Αλικιανός, Κοντομάρι, Αγία Παρασκευή, Περιβόλια Χανίων, Στέρνες Ηρακλείου: Τοπωνύμια βαμμένα με αίμα, αφού σε αυτά, το καλοκαίρι του 1941, οι Γερμανοί ξεσπούν όλο το μίσος και την οργή τους για την -αν και νικηφόρα- ολέθρια για αυτούς Μάχη της Κρήτης, η οποία στοίχισε τη ζωή σε σχεδόν 2.000 επίλεκτους αξιωματικούς και οπλίτες της φοβερής και τρομερής Luftwaffe.

του 'Aγγελου Σκορδά

Για σχεδόν δύο εβδομάδες οι ουρανοί της Κρήτης ανοίγουν και «κατεβάζουν» πάνοπλους Γερμανούς και βόμβες. Πολλοί από αυτούς σκοτώνονται πριν ακόμα πατήσουν το πόδι τους στο έδαφος, από τους λυσσαλέα αμυνόμενους γέροντες, γυναίκες, άντρες και παιδιά της Μεγαλονήσου, αλλά και τους Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς συμμάχους, στους οποίους έλαχε να υπερασπιστούν μια γη χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τα σπίτια τους. Aλλοι, πριν καλά καλά μαζέψουν το αλεξίπτωτό τους, αιχμαλωτίζονται και αφοπλίζονται από τους σκληροτράχηλους υπερασπιστές της πανάρχαιας κρητικής γης. Το μεγαλείο και η ανδρεία του κρητικού λαού προκαλούν για ακόμη μια φορά τον θαυμασμό εχθρών και φίλων. Το μήνυμα της αντιστεκόμενης Κρήτης διαδίδεται απ' άκρου εις άκρον στην Ευρώπη και αναπτερώνει το ηθικό όσων στενάζουν κάτω από τη γερμανική μπότα. Η Ελλάδα γίνεται και πάλι σύμβολο αντίστασης κατά του προελαύνοντος έως τότε γερμανικού στρατού, μερικούς μόλις μήνες μετά το Επος του '40 και την υπεράνθρωπη αντίσταση στα οχυρά της Γραμμής Μεταξά.

Εως τότε η Κρήτη ήταν το μοναδικό αδούλωτο κομμάτι ελληνικής γης και, όπως αποδείχτηκε, δεν σκόπευε να πέσει αμαχητί, ακολουθώντας το παράδειγμα των θρυλικών οχυρών της Μακεδονίας, τα οποία κατέθεσαν τα όπλα μόνο μετά τη συνθηκολόγηση, αναγκάζοντας τους πολιορκητές του να υποκλιθούν μπρος στην ανδρεία των υπερασπιστών τους. Τις κρίσιμες αυτές ώρες οι Κρήτες θυμούνται τη μαρτυρική Μονή Αρκαδίου και τους αγώνες των προγόνων τους για ελευθερία. Ο Ρεθυμνιώτης ποιητής Γιώργης Καλομενόπουλος εμπνέεται από την ψυχική δύναμη των συμπατριωτών του και γράφει αργότερα:

«Τούτο το κάστρο, Γερμανέ, που θέλεις να κουρσέψης

 πάνω σ' αιώνων κόκαλα είναι θεμελιωμένο

 και πίνουν τα θεμέλια του χιλιάδες χρόνια αίμα

 και τρέφεται με δάκρυα και με καημούς θεριεύει,

 κι είναι άπαρτο κι είν' άφθαρτο και πάντα στέκει ολόρθο

 αλύγιστο κι ασάλευτο της λευτεριάς ταμπούρι.

 Κι όρθιο πάντα πολεμά και κονταροχτυπιέται.

 Και δεν τρομάζει, δε δειλιά και δεν αλλάζει γνώμη,

 δε σκιάζεται, δεν προσκυνά, δε γέρνει, δε λυγίζει

 κι ούτε φοβάται θάνατο, γιατί το λένε Κρήτη!

 Κι αν ίσως και δεν το 'ξερες, έπρεπε να το μάθης,

 άνομε ξεθεμελιωτή, αδικητή κουρσάρε,

 κι η ίδια η Κρήτη σου μιλεί για να σ' αντροκαλέση!

 Εδώ θρησκεία το σπαθί, πίστη το γιαταγάνι

 και τ' άρματα απαράδοτα κι απρόδοτα τα κάστρα.

 Ποτέ μου δεν εσκιάχτηκα, ποτέ φόβο δεν είδα,

 και πάντα μου επολέμησα αδείλιαστη κι ολόρθη.

 Εδώ 'ναι ο πόλεμος γιορτή και το τουφέκι γλέντι

 και πανηγύρι ο θάνατος κι ο Χάρος συντοπίτης...»

Η Μάχη της Κρήτης διήρκεσε συνολικά 13 ημέρες, από τις 20 Μαΐου έως και την 1η Ιουνίου του 1941. Από τη μια πλευρά, τα ατσάλινα θηρία των Γερμανών «ξερνούν» αδιάκοπα βόμβες και αλεξιπτωτιστές και, από την άλλη, οι συμμαχικές και οι ελληνικές δυνάμεις με επικεφαλής των Νεοζηλανδό υποστράτηγο Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ δίνουν αγώνα δρόμου για την οχύρωση των πιο στρατηγικών στόχων του νησιού. Οι Βρετανοί, έχοντας αντιληφθεί τη σημασία της Κρήτης, κυρίως λόγω της θέσης της, έχουν ήδη αποστείλει από τον Οκτώβριο του 1940 -δηλαδή αμέσως μετά την ιταλική επίθεση στην Ελλάδα- όσο το δυνατόν περισσότερους άνδρες, με ελάχιστα ωστόσο ατομικά είδη και χωρίς βαρύ οπλισμό.

Ο συνολικός αριθμός αυτών που υπερασπίστηκαν την Κρήτη ανέρχεται σε περίπου 43.000 άνδρες: Οι Ελληνες είναι 11.500, προερχόμενοι κυρίως από την 5η Μεραρχία Κρητών, την Κρητική Χωροφυλακή, τη Φρουρά Ηρακλείου, αλλά και αξιωματικοί και οπλίτες άλλων τμημάτων του Ε.Σ., που διέφυγαν στην Κρήτη μετά τη συνθηκολόγηση, αλλά και νεοσύλλεκτοι από τα Κέντρα Εκπαίδευσης της Πελοποννήσου, οι οποίοι είχαν νωρίτερα μεταφερθεί στο νησί. Από πλευράς συμμάχων, με την εκδήλωση της γερμανικής επίθεσης στην Κρήτη βρίσκονται 31.500 άνδρες, εκ των οποίων οι 25.000 έφτασαν εκεί άτακτα από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Στον αντίποδα, οι Γερμανοί ρίχνουν στη μάχη 22.750 άνδρες, 1.370 αεροπλάνα και 70 πλοία, γεγονός που τους δίνει συντριπτική υπεροχή σε αέρα και θάλασσα. Στην επιχείρηση μάλιστα συνδράμει και μικρός αριθμός ιταλικών αντιτορπιλικών και τορπιλακάτων, καθώς και ένα ενισχυμένο ιταλικό σύνταγμα που αποβιβάστηκε στην ανατολική Κρήτη από τα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, ύστερα από σχετική απαίτηση του ίδιου του Μουσολίνι, ωστόσο αυτό συνέβη στα τέλη Μαΐου και ενώ η έκβαση της μάχης είχε ήδη κριθεί.

Στις 25 Απριλίου ο Χίτλερ υπογράφει την υπ' αριθμό 28 διαταγή, γνωστή ως επιχείρηση «Ερμής», διατάζοντας ουσιαστικά την επίθεση στο νησί. Τα ξημερώματα της 20ης Μαΐου 1941 οι πρώτοι βομβαρδισμοί είναι γεγονός. Τους σφοδρούς βομβαρδισμούς ακολουθούν τα πρώτα σμήνη μεταφορικών αεροσκαφών που πραγματοποιούν εκτεταμένες ρίψεις αλεξιπτωτιστών στην εξαιρετικής σημασίας περιοχή Χανίων - Μάλεμε. Σχεδόν ταυτόχρονα στην Κρήτη προσεδαφίζονται και ανεμοπλάνα με αερομεταφερόμενα τμήματα της 5ης Ορεινής Μεραρχίας. Η ανταπόκριση του κρητικού λαού στην από αέρος απειλή υπήρξε καθολική, αφού σε αυτόν συμμετείχαν άπαντες, ανεξαρτήτως φύλου ή ηλικίας, παρά τον πενιχρό διαθέσιμο οπλισμό. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης οι Γερμανοί καταφέρνουν ύστερα από σφοδρές μάχες και με τεράστιες απώλειες, που δεν υπέστησαν σε καμία ανάλογη επιχείρηση, να δημιουργήσουν ένα μικρό προγεφύρωμα στα ανατολικά του ποταμού Ταυρωνίτη αλλά και να θέσουν υπό τα πυρά τους το αεροδρόμιο του Μάλεμε και το στρατηγικής σημασίας ύψωμα 107, από το οποίο έχουν τη δυνατότητα να ελέγχουν ολόκληρη την περιοχή του αεροδρομίου. Την υπεράσπιση του υψώματος 107 είχαν αναλάβει οι νεοζηλανδικές δυνάμεις, που και αυτές υπέστησαν βαρύτατες απώλειες, χάνοντας τελικά τον έλεγχό του, γεγονός που επηρέασε αποφασιστικά την έκβαση της μάχης. Αντιθέτως, στις περιοχές Ρεθύμνου και Ηρακλείου οι Γερμανοί συντρίβονται, χάνοντας μεγάλο αριθμό αλεξιπτωτιστών, χωρίς να σημειώσουν κάποια επιτυχία.

Η πολυαναμενόμενη συμμαχική αντεπίθεση για την ανακατάληψη του αεροδρομίου του Μάλεμε και του υψώματος 107 καθυστερεί σημαντικά και τελικά αποτυγχάνει. Η εξέλιξη αυτή δίνει την πρωτοβουλία των κινήσεων στους συνεχώς ενισχυόμενους Γερμανούς, οι οποίοι προελαύνουν βορειοανατολικά, αναγκάζοντας τις ελληνοβρετανικές δυνάμεις να συμπτυχθούν ανατολικότερα στις 24 Μαΐου. Παρά τον υπεράνθρωπο αγώνα των ντόπιων και ξένων υπερασπιστών της, η Κρήτη πια περιμένει μόνο ένα θαύμα προκειμένου να σωθεί. Παρ' όλα αυτά ο αγώνας συνεχίζεται με αμείωτη ένταση έως και τις 29 Μαΐου, οπότε και διατάσσεται η εκκένωση του νησιού από τις δυνάμεις της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Στο μεγαλύτερο τμήμα τους αυτές αποχωρούν ως τα ξημερώματα της 1ης Ιουνίου και βρίσκουν καταφύγιο στην ελεύθερη Μέση Ανατολή. Η Κρήτη είναι πλέον σε γερμανικά χέρια.

Τεράστιες οι απώλειες για τον κατακτητή

Ο φόρος αίματος και για τις δύο πλευρές υπήρξε βαρύτατος, γεγονός που αναγκάζει τους Γερμανούς να αποφύγουν στο μέλλον την εκτέλεση ανάλογων επιχειρήσεων από αέρος και πράγματι έως και το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου δεν υπήρξε τόσο μαζική χρήση αλεξιπτωτιστών από τη Luftwaffe. Μάλιστα, ο διοικητής του 11ου Γερμανικού Σώματος Αεροπορίας, αντιπτέραρχος Στούντεντ, θα χαρακτηρίσει την Κρήτη «τάφο των Γερμανών αλεξιπτωτιστών»!

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Στρατού, κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης οι Γερμανοί μετρούν 1.990 νεκρούς, άλλους τόσους αγνοουμένους και τεράστιο αριθμό τραυματιών, ενώ οι συνολικές απώλειες του επίλεκτου σώματος των αλεξιπτωτιστών -συμπεριλαμβανομένων και των τραυματιών- ξεπερνούν τους 8.000 άνδρες. Επιπλέον, 220 αεροσκάφη καταστρέφονται ολοσχερώς και άλλα 150 παροπλίζονται λόγω των σοβαρών ζημιών που υπέστησαν. Οι απώλειες των συμμαχικών δυνάμεων ανέρχονται συνολικά σε 1.742 νεκρούς αξιωματικούς και οπλίτες, 1.737 τραυματίες, 11.835 αιχμαλώτους και οκτώ πλοία με 2.000 απολεσθέντες αξιωματικούς και ναύτες. Τέλος, από την πλευρά των Ελλήνων χάνουν τη ζωή τους 426 άνδρες, με τον αριθμό των τραυματιών και των αιχμαλώτων να παραμένει άγνωστος.

Το πρωί της 1ης Ιουνίου 1941 βρίσκει πια κάθε σπιθαμή ελληνικής γης υπό τη σκιά του τριπλού Αξονα Γερμανίας - Ιταλίας - Βουλγαρίας, καθώς με τη λήξη της Μάχης της Κρήτης ολοκληρώνεται η τελευταία πράξη της πολεμικής τριλογίας, με την οποία συντελέστηκε η κατάληψη της Ελλάδας. Η πληγωμένη αξιοπρέπεια των κατακτητών από την ηρωική αντίσταση της μικρής Ελλάδας τούς οδηγεί σε ανείπωτες θηριωδίες εις βάρος πια του άμαχου πληθυσμού. Χωρίς να χάσουν καιρό, στις 2 Ιουνίου κιόλας προχωρούν στο πρώτο ολοκαύτωμα επί κρητικού εδάφους. Στόχος τους, ο Κάνδανος Χανίων: 300 κάτοικοι εκτελούνται και το χωριό ξεθεμελιώνεται. Οι δήμιοι αποχωρώντας αφήνουν πίσω τους τη θλιβερή επιγραφή «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος», δίνοντας το στίγμα του πολιτισμού της... άριας φυλής.

πηγή:dimokratianews.gr