25 Μαρτίου 1821

 Η πατρίδα μας, όντας μικρή κι αδύναμη, φυσικό ήταν να γνωρίσει από τα παλιά χρόνια άγριους σκλαβωμούς, αλλά παράλληλα να καταγράψει ηρωισμούς και θυσίες των παιδιών της, που μη βαστώντας τη σκλαβιά ξεσηκούνωνταν και δεν ησύχαζαν ως να της εξασφαλίσουν πάλι την λευτεριά της. Σ’ αυτούς τους ξεσηκωμούς, που ολόψυχα λάβαιναν μέρος τα καλύτερα παλικάρια της, όταν περνούσεν ο σάλος και τα πνεύματα κατακάθιζαν, κατά έναν περίεργο τρόπο η Ιστορία, αυτός ο αδέκαστος ελεγκτής, ερχόταν, βαθμολογούσε, άμειβε ή καταδίκαζε, και στα επίσημα, τα αμετακίνητα αρχεία της κατέγραφε τους αρίστους των αρίστων.[...]

Η επανάσταση του 1821 κράτησε δέκα περίπου χρόνια. Σ’ αυτό το διάστημα πολλά ονόματα ανέβηκαν στον αφρό και πολλά, έτσι ή αλλιώς βούλιαξαν στο βυθό. Λιγοστά –μετριούνται στα δάχτυλα του χεριού- , καταγράφηκαν από την Ιστορία στα επίσημα αρχεία και σήμερα, όταν γίνεται λόγος για το Εικοσιένα, αυτά τα λιγοστά ονόματα, τα ξεδιαλεγμένα, ανεβαίνουν αυθόρμητα στα στόματα των Ελλήνων, όταν είναι να μνημονεύσουν και να ευγνωμονήσουν τους ήρωες στους οποίους χρωστούν την λευτεριά τους.Θα ακούσεις: «Μακρυγιάννης, Κανάρης, Παπαφλέσσας, Ανδρούτσος, Καραϊσκάκης..και Γέρος του Μωριά». [...]

Απόσπασμα απο την εισαγωγή της Έλλης Αλεξίου απο τα απομνημονεύματα του Θ.Κολοκορτώνη,εκδόσεις Μέρμηγκας

Η Ελληνική Επανάσταση ή Επανάσταση του 1821 ήταν η ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με σκοπό την απελευθέρωση του έθνους από τον οθωμανικό ζυγό και τη δημιουργία ανεξάρτητου εθνικού κράτους.

Ήταν η εποχή εκείνη που ωρίμασαν οι συνθήκες και οι καταστάσεις για το ξεσήκωμα του ελληνισμού. Γύρω στα μέσα του Μαρτίου του 1821 σημειώθηκαν σποραδικά επεισόδια εναντίον των Τούρκων και το τρίτο δεκαήμερο του ίδιου μήνα εκδηλώθηκαν οι πρώτες συλλογικές επαναστατικές πράξεις: Στις 21 στα Καλάβρυτα, στις 22 στη Μάνη, στις 23 στην Καλαμάτα και στις 24/25 στην Πάτρα και σ” όλες σχεδόν τις επαρχίες της Πελοποννήσου καθώς και σε άλλες περιοχές (Σάλωνα, Γαλαξίδι, Λειβαδιά, Αταλάντη). Τον Απρίλιο η επανάσταση απλώθηκε στις Σπέτσες, στα Ψαρά, στην Ύδρα, στην Κάσο, στη Μύκονο, στην Αττική και σε άλλες περιοχές. Στους επόμενους μήνες η επανάσταση απλώθηκε και στις υπόλοιπες περιοχές.

Το σύνθημα της επανάστασης, "Ελευθερία ή Θάνατος", έγινε το εθνικό σύνθημα της Ελλάδας και από το 1838 η 25η Μαρτίου, επέτειος εορτασμού της έναρξής της επανάστασης, καθιερώθηκε ως ημέρα εθνικής εορτής και αργίας.

Αποσπάσματα απο τα απομνημονεύματα του Θ. Κολοκοτρώνη

 ''Την χώρα αν την κάψετε,οι πρόγονοι μας την έφκειασαν,και πάλι την φκειανουμε, εμείς όμως θα σας περάσουμε όλους από το σπαθι''

''Οσον ημπόρεσα έκαμα το χρέος μου εις την πατρίδα και εγώ και όλη η φαμελιά μου..Ειδα την πατρίδα μου ελεύθερη, είδα εκείνο οπου ποθούσα και εγώ και ο πατέρας μου και ο παπος μου και ολη η γενεά μου,καθώς και όλοι οι Έλληνες''

''Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ οσαις γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην..Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος..Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ητον ΕΘΝΟΣ με άλλο ΕΘΝΟΣ, ητον με έναν λαόν όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθή ως τοιούτος, ούτε να ορκισθή, παρα μόνον ότι εκαμνε η βια.. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήση τον Ελληνικόν λαόν ως λαόν , αλλά ως σκλάβους..Μιαν φοράν οταν επήραμεν το Ναύπλιον, ήλθε ο Αμιλτων να με ιδη ,μου είπε οτι: ''Πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμόν και η Αγγλία να μεσιτευση''..Εγώ του αποκρίθηκα, οτι, ''Αυτό δεν γίνεται ποτέ, Ελευθερία ή Θάνατος.. Εμείς καπιταν Αμιλτων, ποτέ συμβιβασμόν δεν εκάμαμεν με τους Τούρκους. Άλλους έκοψε, άλλους εσκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς εμείς, εζούσαμε ελεύθεροι απο γενεα σε γενεα..Ο Βασιλεύς μας εσκοτώθη , καμμιά συνθήκη δεν έκαμε,η φρουρά του ειχε παντοτεινόν πόλεμον με τους Τούρκους και δυο φρουρια ητον πάντοτε ανυπότακτα''..Με ειπε: ''Ποια η βασιλική φρουρά του, ποια είναι τα φρούρια; ''--''Η φρουρά του Βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι κλεφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σού λι και τα Βουνά''.. Ετσι δεν με ωμιλησε πλεον... Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς αν δεν είμεθα τρελοί δεν θα εκάναμεν την Επανάστασιν, διατί ηθέλαμεν συλλογισθη πρώτον δια πολεμοφόδια, λαβαλαρια μας, πυροβολικό μας, πυριτοθηκαις μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμεν λογαριάσει την δύναμην την εδικη μας, την Τουρκική δύναμη.. Τώρα όπου ενικησαμεν, όπου ετελειώσαμεν με καλά τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα,επαινωμεθα..Αν δεν ευτυχούσαμε ηθέλαμε τρώγει κατάραις, αναθέματα''

Αποσπάσματα απο τα απομνημονεύματα του Στρατηγού Μακρυγιάννη

''Οσοι εχουν την τυχη μας σημερον εις τα χερια τους,οσοι μας κυβερνουν, μεγαλοι και μικροι,και υπουργοι και βουλευται,τοχουν σε δοξα,τοχουν σε
τιμη,τοχουν σε ικανοτη το να τους ειπης οτι εκλεψαν,οτι προδωσαν,οτι ηφεραν τοσα κακα εις την πατριδα.''..

'' Όμως έκαμα κ’ εγώ ό,τι μπορούσα. Είχα δυό ποδάρια, τζακίστη το ένα, είχα δυό χέρια, έχω ένα∙ την κοιλιά μου τρύπια, το κεφάλι με δυό τρύπες. Το λοιπόν , αν θέλωμεν το λίγον να γένη μεγάλον, πρέπει να λατρεύωμεν Θεόν, ν’ αγαπάμε πατρίδα∙ νάχωμεν αρετή∙ τα παιδιά μας να τα μαθαίνωμεν γράμματα κ’ ηθική. Αυτό μου κόβει το κεφάλι του και λέω. ''

'' Του λέγω, οχτρούς αν τους έκαμα, δε λυπώμαι , ότι κακό κανενού δεν έκαμα διά το νιτερίσιον μου . όταν μου πειράζουν την πατρίδα μου και θρησκεία μου, θα μιλήσω, θα ‘ ενεργήσω κι’ ότι θέλουν ας μου κάμουν. ''

'' Τούτη την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί κι αμαθείς, και πλούσιοι και φτωχοί, και πολιτικοί και στρατιωτικοί, και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Όσοι αγωνιστήκαμεν, αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσομεν εδώ. Το λοιπόν δουλέψαμεν όλοι μαζί να τη φυλάμε κι όλοι μαζί, και να μη λέγει ούτε ο δυνατός “εγώ”, ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς “εγώ”; όταν αγωνιστεί μόνος του και φκιάσει ή χαλάσει, να λέγει “εγώ”. Όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάνουν, τότε να λέμε “εμείς”. Είμαστε στο “εμείς” κι όχι στο “εγώ”. ''