Τετάρτη 13 Ιουνίου 2012

Επίκαιρες απόψεις του Gustave Le Bon για την πολιτική, τον σοσιαλισμό, την κοινωνική αναρχία και τους όχλους


Γάλλος επιστήμονας και ερευνητής. Ιατρός, ψυχολόγος, κοινωνιολόγος, ιστορικός, αρχαιολόγος , εθνολόγος, γνωστός κυρίως, τουλάχιστον στην Ελλάδα, από το έργο του «η ψυχολογία των μαζών» (ή «η ψυχολογία του όχλου»).


 Ταξίδεψε για είκοσι τουλάχιστον έτη (1860-1880) στην Ευρώπη, την Ασία και την Βόρεια Αφρική. Τα πορίσματά του, σε καθέναν από τους πιο πάνω επιστημονικούς τομείς, με τους οποίους ασχολήθηκε, βασίζονται απόλυτα στις έρευνές του, στην επιστημονική απόδειξη και χαρακτηρίζονται από απόλυτη αντικειμενικότητα.

Μελέτησε κυρίως την συμπεριφορά της μάζας και, με βάση την ψυχολογία της, ανέλυσε διάφορα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα. Τα συμπεράσματα των ερευνών του ήταν αντίθετα στις κρατούσες – τότε και τώρα- θεωρίες και δοξασίες περί ισότητας των ανθρώπων και των φυλών, ειρήνης, αδελφότητας. Κατέδειξε, όχι μόνο τον αντιεπιστημονικό χαρακτήρα των θεωριών αυτών, ως αντίθετων προς την πραγματικότητα, αλλά και τα ολέθρια αποτελέσματά τους, όταν επικρατούν.



 Για τον Λε Μπον η μάζα στερείται ικανότητας λογικής σκέψης και κριτικής, εύκολα χειραγωγείται, παρασύρεται, παραπλανάται, υποχωρεί και ενδίδει. Αν στην μάζα δοθεί ηγετικός ρόλος και εξουσία, μπορεί να καταστρέψει τον πολιτισμό. Παρ’ όλα αυτά και όπως αναφέρει στην Ψυχολογία των Μαζών « οι μάζες μπορούν κάποτε να γίνουν ηρωικές- όταν συνασπίζονται εν όψει ενός κοινού κινδύνου». Οι παραπάνω πεποιθήσεις του -ουσιαστικά τα συμπεράσματα των επιστημονικών ερευνών του - η πίστη του στον Ηγέτη, καθόλου δεν σήμαιναν περιφρόνηση της μάζας. Αντίθετα γι’ αυτόν, η μάζα, μέσω της ιεράρχησης, της πειθαρχίας και της ορθής καθοδήγησής της, μπορεί να απολαύσει τον πολιτισμό, να αποκτήσει δικαιώματα, να προστατευθεί από την αυθαιρεσία, όχι όμως να αναχθεί σε ηγετική δύναμη και σε καθοριστικό παράγοντα.

Παρακάτω παραθέτουμε κάποια αποσπάσματα από το έργο Πολιτική Ψυχολογία (γαλλικός τίτλος Psychologie Politique et la Defense Sociale, δηλαδή Πολιτική Ψυχολογία και Κοινωνική Άμυνα), που κυκλοφορεί και στα ελληνικά. Πρόκειται για ένα βιβλίο 480 σελίδων και είναι εντυπωσιακό ότι δεν υπάρχει ούτε μία γραμμή, σε ολόκληρο το βιβλίο, που να μην εξάπτει το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Σε μια εποχή γενικευμένης απαξίωσης των πολιτικών, αλλά και της πολιτικής, τουλάχιστον όπως ασκείται μετά το τέλος του ΒΠπ, τέτοιας, μάλιστα, απαξίωσης, ώστε να εγείρεται ζήτημα νομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος, ο Λε Μπον αποδεικνύεται εξαιρετικά επίκαιρος και η μελέτη του έργου του εμπλουτίζει σημαντικά το επιχειρηματολογικό οπλοστάσιο αυτών που πηγαίνουν «αντίθετα στο ρεύμα»...

Αποσπάσματα από το βιβλίο «Πολιτική Ψυχολογία»

Για την πολιτική

- «Οι σημαντικότεροι κανόνες διακυβέρνησης των ανθρώπων είναι αυτοί που έχουν σχέση με την δράση. Πότε θα πρέπει κανείς να δρα, με ποιο τρόπο και μέσα σε ποια όρια; Η απάντηση σ’ αυτές τις ερωτήσεις αποτελεί ολόκληρη την τέχνη της πολιτικής. Μια προσεκτική ανάλυση των πολιτικών σφαλμάτων, με τα οποία είναι διάσπαρτος ο ιστός της ιστορίας, καταδεικνύει ότι γενικά οι αιτίες τους ήταν λάθη ψυχολογίας»

Για τους ξένους

-«Η βαρύνουσα επίδραση των ξένων αποτελεί αλάνθαστα διαλυτικό στοιχείο για την ύπαρξη των Κρατών. Αφαιρεί από ένα λαό ό, τι πιο πολύτιμο έχει: την ψυχή του. Όταν οι ξένοι έγιναν πολλοί στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, έπαψε να υπάρχει. Υποθέστε ένα έθνος όπως το δικό μας, όπου ο πληθυσμός παρακμάζει , περιτριγυρισμένο από χώρες των οποίων ο πληθυσμός αυξάνει συνεχώς. Αν ανεχθούμε την μετανάστευση αυτών των ξένων λαών, θα είναι τελικά ολέθρια. Καθόλου στρατιωτική θητεία, λίγοι ή καθόλου φόροι, μια εργασία πιο εύκολη και πιο αποδοτική απ’ ό, τι στη γενέθλια χώρα τους. Οι δισταγμοί τους είναι ακόμη λιγώτεροι, απ’ τη στιγμή που η εκλογή μεταξύ των διαφόρων χωρών δεν τους είναι επιτρεπτή, εφ’ όσον όλοι οι άλλοι τους απωθούν. Η εισβολή ξένων μαζών γίνεται, στην περίπτωση αυτή, πολύ επίφοβη, εφ’ όσον αυτοί που μεταναστεύουν είναι, φυσικά, τα κατώτερα στοιχεία, που είναι ανίκανα να καλύψουν τις ανάγκες τους στη δική τους πατρίδα. Οι ανθρωπιστικές μας αρχές μας καταδικάζουν να ανεχόμαστε μια διογκούμενη εισβολή ξένων….

...Ποια μπορεί να είναι η ενότητα ενός λαού ή απλά η ύπαρξή του, κάτω από παρόμοιες συνθήκες;
Οι χειρότερες εκατόμβες στα πεδία των μαχών, θα ήταν άπειρα προτιμότερες από τέτοιου είδους εισβολές. Υπάρχει ένα πολύ αλάνθαστο ένστικτο, που δίδασκε στους αρχαίους το φόβο των ξένων. Γνώριζαν καλά ότι η αξία μιας χώρας δεν μετράται με βάση τον αριθμό των κατοίκων της, αλλά με βάση τον αριθμό των πολιτών της.»

Για τον σοσιαλισμό και την κοινωνική αναρχία

-«Μόλις ιδρυθεί ένα πολιτικό κόμμα , κι όποια κι αν είναι τα θεωρητικά του πιστεύω, ακόμα κι αν αποσκοπούν στην καταστροφή των μηχανών ή «στο φύτεμα της εθνικής σημαίας στην κοπριά», είναι πάντοτε βέβαιο ότι θα δούμε να προστρέχει προς υποστήριξή του ένας εσμός ανεπάγγελτων ημιδιανοουμένων. Η κλασσική παιδεία μας, κατασκευάζει ολόκληρες λεγεώνες απ’ αυτούς, ανίκανους να εκπληρώσουν άλλα καθήκοντα. Ας μη μας εκπλήσσει λοιπόν το γεγονός ότι οι χειρότερες μορφές του αναρχοσυνδικαλισμού μπορούν να στρατολογούν πολυάριθμους συνηγόρους.»


«Στην πολιτική, όπως και στη θρησκεία, οι αόριστες και ανακριβείς σχηματοποιήσεις είναι πάρα πολύ χρήσιμες, αφού ο καθένας μπορεί να τις ερμηνεύει κατά βούληση. Δεν υπάρχει τίποτε πιο νεφελώδες από τη σημερινή έννοια της λέξης σοσιαλισμός. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό του σοσιαλισμού είναι ένα βαθύ μίσος ενάντια σε όλους όσοι υπερέχουν: είτε ως προς το ταλέντο, είτε ως προς την περιουσία και την ευφυΐα»

«Η κοινωνική αναρχία δεν εκδηλώνεται μόνο στα κατώτερα στρώματα της κοινωνίας. Αποτελεί, όπως όλες οι πνευματικές επιδημίες, ουσιαστικά μια μεταδοτική νόσο... Η ανάπτυξη της αναρχίας στη χώρα μας, αποκαλύπτεται κυρίως από τις προόδους του αντιπατριωτισμού. Ένα από τα πιο εμφανή αποτελέσματα της ανάπτυξης της κοινωνικής αναρχίας, είναι η εξάπλωση της εγκληματικότητας»

Για την ισότητα

«Οι προσπάθειές μας για την αλλαγή των αναπότρεπτων φυσικών νόμων, για την εγκαθίδρυση της ισότητας επί παραδείγματι, εκεί όπου η φύση επιβάλλει την ανισότητα, αντιπροσωπεύουν εξίσου επικίνδυνες προσπάθειες μ΄εκείνες ενός διευθυντή εργοστασίου που θα ήθελε να παραβιάσει όλους τους νόμους της φυσικής και μηχανικής. Τα ερείπια θα προέκυπταν, σύντομα θα του αποδείκνυαν τον κίνδυνο ενός παρόμοιου εγχειρήματος».

Για την αγάπη στην πατρίδα

«Η αγάπη της πατρίδας σχηματίζει το πραγματικό κοινωνικό κονίαμα, που είναι ικανό να διατηρήσει ακέραια την ισχύ ενός λαού. Η πατρίδα αποτελεί το σύμβολο των κληροδοτημένων κατακτήσεων ολόκληρης της προγονικής μας ύπαρξης. Μην μπορώντας να ζήσουμε παρά μόνο διαμέσου αυτής, θα πρέπει να ζούμε γι’ αυτήν».

Άλλες απόψεις του Λε μπον για τις μάζες

" Οι πολιτισμοί μέχρι και σήμερα δημιουργήθηκαν και διευθύνθηκαν από μια μικρή πνευματική αριστοκρατία . Ποτέ από τις μάζες ."

"Οι μάζες δεν συλλογίζονται . Δέχονται ή απορρίπτουν τις ιδέες χονδρικά . Δεν δέχονται ούτε συζήτηση ούτε αντιλογία και οι υπερβολές που δρουν πάνω τους κατακλύζουν εντελώς το πεδίο της νόησης τους και τείνουν επίσης να μεταμορφωθούν σε πράξεις ."

"Οι μάζες που υποβάλλονται  με τον κατάλληλο τρόπο είναι έτοιμες να θυσιαστούν για το ιδανικό που τους  έχουν υποβάλει"

" Η Ιστορία διδάσκει ότι τη στιγμή που οι ηθικές δυνάμεις και ο πολιτισμός μιας κοινωνίας έχασαν τη δύναμη τους , η τελική διάλυση επιτελέστηκε από τους ασυνείδητους και κτηνώδεις όχλους , που δικαίως χαρακτηρίστηκαν βάρβαροι "  

1 σχόλιο:

  1. Ο Λεμπον καλά τα λέει αλλά ποιός τον διαβάζει...Αν δεν είναι δώρο με την Ελευθεροτυπία της Κυριακής δεν θα τον μάθει κανείς στην Ελλάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλούμε τα σχόλια σας στα Ελληνικά και οχι σε greeklish.