Υπατία η Αλεξανδρινή (370-415 μ.Χ.)

‘’ Σε μία εποχή κατά την οποία κυριαρχούσε θρησκευτικός και πολιτικός φανατισμός έζησε λαμπρά και θανατώθηκε άδοξα μία φωτισμένη φιλόσοφος και μαθηματικός του 4ου αι μ.Χ., η Υπατία η Αλεξανδρινή.’’

Σπουδές

Η Υπατία, κόρη του μαθηματικού, φιλόσοφου και αστρονόμου Θέωνα της Αλεξάνδρειας, υπήρξε σπουδαία φιλόσοφος και μαθηματικός. 

Έζησε και δίδαξε στην Αλεξάνδρεια σε μια εποχή όπου ο συγκεκριμένος τόπος αποτελούσε πνευματικό κεντρο με παγκόσμια ακτινοβολία.

Πιθανόν, την αρχική της μόρφωση να την έλαβε από τον πατέρα της, ο οποίος ήταν σπουδαίος μαθηματικός και φιλόσοφος της εποχής. Λέγεται πως ήθελε η κόρη του να εξελιχτεί στο «τέλειο ανθρώπινο ον» και γι’ αυτό επέβλεπε προσωπικά και πολύ στενά την μόρφωση της. Εκτός από την πνευματική αρτιότητα επιθυμούσε η κόρη του να έχει και την αντίστοιχη σωματική  ακολουθώντας πιθανώς την ελληνική ρήση «νους υγιής εν σώματι υγιεί».

Πράγματι, σύμφωνα με όλες τις περιγραφές, η Υπατία εξελίχτηκε σε μια πολύ όμορφη, έξυπνη, ταλαντούχα και θαρραλέα γυναίκα.

Αρχικά, σπούδασε στη σχολή της Αλεξάνδρειας, διέπρεψε ως επικεφαλής της φιλοσοφικής και μαθηματικής σχολής, δεδομένου ότι η επίδοσή της στα μαθηματικά και τη γεωμετρία υπήρξε ξακουστή. Εκεί δίδαξε μαθηματικά και φιλοσοφία, και πιο συγκεκριμένα ασχολήθηκε με την διδασκαλία της φιλοσοφίας των Νεοπλατωνιστών .

Μαθητές από διάφορα μέρη του κόσμου όπως Ευρώπη, Ασία και Αφρική, επισκέπτονταν την σχολή της Αλεξάνδρειας για να ακούσουν τις διαλέξεις της

Αλλά και όλη τότε η φιλοσοφική και γενικότερα η πνευματική κίνηση δέχτηκε μεγάλη ώθηση από την επιστημονική πρωτοτυπία της σκέψης της.

Όμως, η εποχή κατά την οποία έζησε η Υπατία δεν ευνοούσε την ευδοκίμηση τέτοιων πνευμάτων και ροπών 

Ο θάνατός της

Η Υπατία, δεν δρούσε ενάντια στο ρεύμα της εποχής, αλλά αγωνιζόταν για μια σύνθεση των κοσμοθεωριών, που επικρατούσαν τότε. Η Αλεξάνδρεια ήταν κατά την εποχή εκείνη τόπος, όπου συγκρούονταν δόγματα, θρησκείες και φιλοσοφίες.

Επειδή η δράση της θεωρήθηκε επικίνδυνη για την εξάπλωση του χριστιανισμού, σταδιακά καλλιεργήθηκε κλίμα εναντίον της το οποίο οδήγησε στη βίαιη δολοφονία της. Και έτσι, σε ένα κλίμα μίσους, δογματισμών και φανατισμών, η φωτισμένη φιλόσοφος παραδόθηκε στην αλόγιστη και ανεξέλεγκτη μανία ενός αφηνιασμένου πλήθους, το οποίο την οδήγησε σ’ ένα τραγικό και μαρτυρικό τέλος. Αρχαίοι και σύγχρονοι ιστορικοί περιγράφουν σκηνές φρίκης, καθώς και τις ακατονόμαστες πράξεις του φανατισμένου όχλου. Ηθικός αυτουργός θεωρήθηκε απο πολλούς ο επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, Κύριλλος, ο οποίος είχε έρθει σε μεγάλη αντίθεση με τον Ρωμαίο κυβερνήτη της Αιγύπτου και φιλικά διακείμενου προς την Υπατία, Ορέστη.

Το έργο της

Αν και δεν έχουν σωθεί ολοκληρωμένα έργα της, από τις λίγες ιστορικές πληροφορίες που διασώθηκαν για την Υπατία, φαίνεται ότι:

• Έγραψε σχόλια για τα Αριθμητικά του Διόφαντου σε 13 βιβλία. Τα σχόλια της Υπατίας περιελάμβαναν εναλλακτικές λύσεις και πολλά νέα προβλήματα που προέκυπταν από τα χειρόγραφα του Διόφαντου.

• ­Έγραψε σχόλια στους Πρόχειρους Κανόνες του Πτολεμαίου.

• ­Έγραψε μια διατριβή για το Κωνικαί Τομαί του Απολλώνιου της Πέργης σε οκτώ βιβλία. Ο Απολλώνιος από την Πέργη ήταν γεωμέτρης του 3ου π.Χ. αιώνα, που προσπάθησε να εξηγήσει τις ασυνήθιστες τροχιές των πλανητών. Το κείμενο της Υπατίας ήταν μια εκλαΐκευση της διατριβής του. Η Υπατία γοητευόταν από τις κωνικές τομές (τα γεωμετρικά σχήματα που σχηματίζονται όταν ένα επίπεδο τέμνει ένα κώνο). Μετά το θάνατό της, οι κωνικές τομές αγνοήθηκαν μέχρι την αρχή του 17ου αιώνα όταν οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι πολλά φυσικά φαινόμενα, όπως οι τροχιές πλανητών, περιγραφόταν με τον καλύτερο τρόπο με τις καμπύλες που προκύπτουν από κωνικές τομές.

• ­Θεωρείται πιθανό να βοήθησε τον πατέρα της στην αναθεώρηση των ευκλείδειων Στοιχείων, της έκδοσης που είναι σε χρήση ακόμα και σήμερα.

• ­Διακρίθηκε για την ερμηνεία κειμένων του Πλάτωνα, Πλωτίνου και Αριστοτέλη.

• ­Μερικές πληροφορίες για τα επιτεύγματά της προέρχονται από γράμματα που βρέθηκαν. Παραλήπτης των γραμμάτων ήταν ο μαθητής και φίλος της Συνέσιος ο Κυρηναίος, που αργότερα έγινε ο πλούσιος και ισχυρός επίσκοπος της Πτολεμαϊδας. Τα γράμματα του Συνεσίου περιέχουν σχέδια για διάφορα επιστημονικά όργανα, περιλαμβανομένου του αστρολάβου. Ο αστρολάβος χρησιμοποιούταν για τη μέτρηση των θέσεων του πλανητών και του ήλιου, για τον υπολογισμό της ώρας και του ανερχόμενου ζωδίου του ζωδιακού κύκλου. Υπό την καθοδήγησή της, ο Συνέσιος κατασκεύασε τον αστρολάβο, ένα αστρονομικό όργανο, το οποίο σε εξελιγμένη και τελειοποιημένη μορφή χρησιμοποιείται ως σήμερα στην έρευνα της θέσης και της πορείας των άστρων.

• ­Φέρεται να ανέπτυξε ακόμα μια συσκευή για τη διύλιση του νερού, ένα όργανο για τη μέτρηση της στάθμης του νερού και ένα διαβαθμισμένο υδρόμετρο από μπρούτζο για τη μέτρηση της ειδικής βαρύτητας (πυκνότητας) ενός υγρού.

Η συμβολή της στην ανάπτυξη των μαθηματικών και ειδικότερα της γεωμετρίας υπήρξε αναντίλεκτη σε βαθμό που οι σύγχρονοί της, αλλά και οι μεταγενέστεροι συγγραφείς να την ονομάζουν Γεωμετρική.

Μετά από 1000 περίπου χρόνια οι Descartes, Newton, και Leibniz επεκτάθηκαν πάνω στη δουλειά της Υπατίας.

Για τους ιστορικούς, και όχι μόνο, ο θάνατος της Υπατίας συμβολίζει και το τέλος της αρχαίας επιστήμης…

Πηγή:womenstories0mathstories